Metin MERCİMEK

“İNSAN DÜŞÜNCESİNDE ÜSTÜN DEĞERLER TAŞIYAN VE ONUN DAVRANIŞLARINI EN YÜKSEK BİR SEVİYEYE ÇIKARAN ETKEN ERDEMDİR (FAZİLETTİR).”
Ahlak, iyilik, vicdan, merhamet, doğruluk, alçak gönüllülük kavramlarını ele almamız ve bunları açıklayabilmemiz için, önce insan eylemleri dediğimiz davranışlara değinmemiz gerekir. Biz buna erdemin basamakları da diyebiliriz. İnsana özgü ve iradeye dayanan bu davranış ve eylemler isteyerek yapmış olduğumuz davranışlardır. Yani özgür davranışlardır. Bu eylemleri açıklamaya çalıştığımız zaman, karşımıza ilk önce ahlaki davranışlar ve onun nitelikleri çıkar.
Nasıl ki bir öğrenci, belirli bir basamaklardan geçerek eğitim-öğretime kazandırılırsa, erdem katına varabilmek için de bir çok insan eylemi davranışların kazandırılması gerekir. Bu uygulamanın ve duygusal etkenlerin içeriğinde yapılması gereken ahlaki değerler vardır. İşte bu değerler ahlak, iyilik, merhamet, doğruluk, alçak gönüllülüktür. Şimdi bu değerleri tek tek gözden geçirelim.
Birinci basamak ahlaktır. Ahlak, insan eyleminin her alanında ve de her zaman kendini gösteren bir değerdir. Ayrıca iyi, kötü, sorumluluk, vicdan, ödev, mutluluk gibi etkenler, ahlakın vazgeçilmez öğeleridir. Hatta erdem bile onun bir temel kavramı durumundadır. Bu demektir ki, erdemle ahlak iç içe sarmalayan bir davranış biçimidir.
İkinci basamak iyilik ve iyilikçidir. Yani iyi olma durumudur. İyilik, karşılık beklemeden yapılan yardımdır. İyilikçi ise iyilik seven kimsedir. Bunlar herkesin iyiliğini isteyen, herkes iyilik etmesini seven hayırseverlerdir.
Üçüncü basamak vicdandır. Ahlakın temel kavramlarından biri olan vicdan, kişinin kendi niyetlerini, eylemlerini ahlak bakımından iyi ya da kötü bulmasıdır. Aynı zamanda doğruyu ve iyiyi yapma hükmünü de tanımasıdır.
Dördüncü basamak merhamet duygusudur. Buna acımak eylemi de diyebiliriz. Günlük yaşantımızda sık sık rastlanan acımak, bir başkasının uğrayacağı ya da uğramakta bulunduğu üzücü bir durumun önüne geçme isteğidir.
Beşinci basamak doğruluktur. Erdemin en önemli basamaklarından biri olan doğruluk, tarih boyunca insanların üzerinde en çok durdukları bir kavramdır. Doğru olma durumu ve doğru olana yakışır bir davranıştır.
Altıncı basamak alçak gönüllülüktür. İnsanları huzura kavuşturan ve mutluluğun kapısını açacak olan önemli bir basamaktır. Kişinin kendisinden daha aşağı olanları kendisiyle eşit tutma duygusudur. Başka bir değişle, kendi değerinin olduğundan aşağı gösteren mütevazı kişilerdir. Hatta alçak gönüllülük, adım atılması çok zor olan bir basamaktır.
İşte insan düşüncesinde üstün değerler taşıyan ve onun davranışlarını en yüksek bir seviyeye çıkaran bu ahlak, iyilik, vicdan, merhamet, doğruluk ve alçak gönüllülük kavramlarını, hayatımızdan eksik etmediğimiz takdirde mutluluğu elde etmiş oluruz.
Hoşça kalın.