Atatürk’ün İlk Heykeli ve Gülhane Parkı

Metin MERCİMEK

“ATATÜRK HARF İNKİLABINI 24 KASIM 1928’DE GÜLHANE PARKI’NDA HALKA TANITIM VE İLK DERSİ VEREREK ‘BAŞÖĞRETMEN’ SIFATINI ALMIŞTIR.”
Tarihi dönemler içinde önemli gelişmelere tanıklık eden Gülhane Parkı, Bizans döneminde kutsal bir alan olarak görülüyordu. Çünkü bunun çevresinde bir manastır ve bir de ayazma vardı. İstanbul’un fethinden sonra ise çeşitli gösterilerin yapıldığı eğlence yeri haline geldi. Osmanlı yöneticilerinin Topkapı Sarayı’na yerleşmesi üzerine de burası has bahçelerden bir tanesi oldu. 1912 yılında Belediye Başkanı Dr. Cemil Topuzlu Paşa tarafından düzenlenerek park haline getirildi ve halka açıldı. Türk tarihinde demokratikleşmenin ilk somut adımı olan Tanzimat Fermanı, 3 Kasım 1839’da dönemin Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı’nda okundu. Bu sebeple Tanzimat Fermanı Gülhane Hatt-ı Şerif-i olarak da anılır. Parkın tanıklık ettiği diğer büyük gelişme ise Cumhuriyet döneminde olur. Bu dönemde Atatürk, Harf İnkılabı’nı 24 Kasım 1928’de Gülhane Parkı’nda halka tanıtır ve ilk dersi vererek “BAŞÖĞRETMEN” sıfatını alır.
Tam 163 dönüm alana sahip olan Gülhane Parkı’nın girişinde sağ tarafta, İstanbul Şehremini ve belediye başkanlarının büstleri vardır. Ayrıca Parkın Sarayburnu kısmında Atatürk’ün Cumhuriyetten sonra dikilen ilk heykeli (3 Ekim 1926) bulunmaktadır. Heykel Avusturyalı mimar Kripel tarafından yapılmıştır. Parkın ortasından iki yanı ağaçlı olarak yol geçer. Bu yolun sağında ve solunda dinlenme yerleri, çocuk bahçesi bulunmaktadır. Boğaza doğru kıvrılarak inen yokuşun sağında ise Romalılardan kalma Gotlar Sütunu yer alır. Geçmişte Gülhane Parkı’na inen yol üstünde sarayın bağları, bostanları bulunmaktadır.
Hayvanat Bahçesi, 1950 yıllarda Gülhane Parkı içinde kurulan sirk ve panayırlarda yaşlı ve terbiyecisinin emirlerine uymayan hayvanların çeşitli kafeslere konulması ve burada barındırılması ile ortaya çıkar. Bu hayvanların park ziyaretçilerinin ilgisini çekmesi üzerine 1955 yılında bu günkü akvaryum teşhir bölümü, 1956 yılında da barınak ve kafeslerin yapımı ile hayvanat bahçesi kurulur. 1970’li yılların sonunda gerekli bakımın yapılmamasından burada teşhir edilen hayvanların sayısı oldukça azalır ve müze kapatılır.
Ayrıca yaz ayları boyunca Gülhane Parkı Havuzlu Bahçe’de 1950 yıllardan bu yana kukla oynatılmıştır. 1958 yılında İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Prof. Dr. Fahrettin Kerim Gökay’ın girişimi ile “BAHAR ve ÇİÇEK” şenlikleri yapılmaya başlar ancak bir süre sonra vazgeçilir. Daha sonra 1982 yılından itibaren de Gülhane Şenlikleri düzenlenmeye başlar.
İşte adını Topkapı Sarayı’nın güllerinden alan Gülhane Parkı, tarihi seyir içinde birçok önemli olaya tanıklık etmiş ve her bir köşesine mis gibi çiçek kokularının yanı sıra, tarihin izlerini de bizlere göstermiştir.
Hoşça kalın.