Basın Tarihimizle İlgili Önemli Bir Belge

Devlet Vali ve Kaymakamları Muhabirlik Yapmakla Görevlendirmişti

Ahmet BARUTÇU

Gaziantep Müzesi’nde bulunan Şer’i Mahkeme Sicillerini incelerken basın tarihimizle ilgili bir belge ile karşılaştık. Bilindiği gibi Türkiye’de ilk Türkçe basılan gazete İkinci Mahmut döneminde (1031) haftada bir kez yayımlanan (Takvimi Vekayi) gazetesidir. Takvim-i Vekayi bir bakıma devletin resmi organı bir gazeteydi.

Gaziantep Şer’i mahkeme sicillerinin 142’nci cildinin 275’inci sayfasında kayıtlı bulunan belge Sadrazam’dan Valiliklere gönderilen bir genelgedir. Su belgede o dönemdeki yazışma yöntemlerine göre padişah yeteri kadar övüldükten sonra özet olarak şöyle denmektedir:

“Padişahın iradesi ile basılmasında ve yayımlanmasında faydalar ve iyilikler olmasından ötürü zamanın vak’alarını bildirir Takvim-i Vekayi adında bir gazetenin neşrine karar verilmiş ve buna vak’a nüviz Es’ad Efendi müdür tayin edilmiştir. Bilcümle vezirler, âlimler, devlet memurları ve Osmanlı Devletindeki eyalet ve sancakların havi olduğu kazaların ileri gelenleri, hâkim ve ayanlara dağıtılmak üzere 130 nüsha gönderilmiştir. Haftada bir çıkıp yıllığı 125 kuruştur. Abone bedellerinin tahsili kendilerine teklif yapılmadan, almaya istekli olanların ad ve sanlarını bildirir bir liste gönderilmesi ve ayrıca gazeteye geçirilmeyi değer (Ahval ve umur’u garibe zuhurunda sıhhati gün ve tarihle derhal dersaadete) bildirilmesi istenmiştir.”

Bu belgenin en ilginç yönü, 20’den fazla şehir ve kasabanın bağlı olduğu milyonluk nüfusa sahip bulunan Halep kentinde sadece 130 gazete abonesi olduğu ve gazeteye haber ulaştırmakla Vali ve Kaymakamlara görev verilmesidir.