Bizleri Düşünmeye Sevk Eden Bir Yapıt: Ateist Bir Mistik “Erich Fromm”

Metin MERCİMEK

“ERİCH FROMM’UN BİR ATEİST OLMADIĞI VE TANRI’YA İNANDIĞINI SÖYLEYENLERİN YANINDA, PSİKOLOJİYİ DİNE KARŞI BİR DİN OLARAK KULLANDIĞINI DA SÖYLEYENLER VAR.”
(Prof. Dr. Mustafa Doğan KARACOŞKUN
Kilis 7 Aralık Üniversitesi Rektörü)

Kilis 7 Aralık Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mustafa Doğan Karacoşkun’un İstanbul Kilis Vakfımıza göndermiş olduğu “Ateist Bir Mistik ‘Erich Fromm'” yapıtı elimize geçmiş olup, bu nazik tutumundan dolayı kendilerine başta Kilis Vakfı Başkanı Yaşar Aktürk olmak üzere Yönetim Kurulu olarak teşekkür ediyoruz.

“Ateist Bir Mistik ‘Erich Fromm'” yapıtına geçmeden önce yazarımız Prof. Dr. Mustafa Doğan Karacoşkun’un geçmişine bir göz atalım.
1966 yılında Kilis’te dünyaya gelen Mustafa Doğan Karacoşkun, ilk ve orta öğrenimini burada tamamladı. 1989 yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden mezun olduktan sonra 1994 yılında Yüksek Lisans, 1998 yılında doktora öğrenimini aynı üniversitede yaptı. Daha sonra Mili Eğitim Bakanlığı’nda bir süre öğretmenlik yaparak, 2010 yılında İstanbul
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ne atandı. Bunu takiben Gaziantep Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak göreve devam etti. Son olarak Kilis 7 Aralık Üniversitesi Rektörlüğü’ne atandı. Evli ve üç çocuk babası olup, İngilizce ve Arapça bilmektedir.
Kıymetli yazarımız Mustafa Doğan Karacoşkun, bu yapıtını dört bölümde ele almış olup, birinci bölümü giriş olarak ayırmış ve Fromm’un hayatını, eserlerini ve düşüncelerine yer vermiştir.
İkinci bölümde Erich Fromm’un insan görüşü üzerinde durmuş ve onu hem psikanaliz hem de hümanizm ekseninde incelemiş. Bu bölümde Erich Fromm hakkında hepimizin bilmesi gereken konulara değinmiş, “olmak” ve “sahip olmak” yönelimi üzerinde inceleme yapmış. Özellikle Fromm’un insanın özgürleşme ve anlamlı hayat sürmesini söylediği “olmak” ve bunu engellediğini belirttiği “sahip olmak” konusunu işlemiştir.
Üçüncü bölümde yazarımız, Erich Fromm hakkında bizleri doyuracak derecede ayrıntılarıyla bilgilendirmiş, hatta bu bölümü yapıt içinde bir yapıt konumunda değerlendirmiştir. Onun din ve Tanrı kavramını üç başlık altında ele almıştır.
İlki “Fromm ve Din: Fromm Düşüncesinde Din Kavramının Anlam ve Önemi” başlığında, Fromm’un katı Yahudilik görüşü ve bu görüşle  birlikte yetişmesi ve onun dini düşüncelerindeki etkisi anlatılmış.
İkinci alt başlığında “Din ve Tanrı’nın Evrimsel Dönüşümü: Tanrısal İnsandan Mutluluk Tanrıya Dinin Tarihi Gelişimi” üzerinde durulmuş, din ve Tanrı kavramlarının tarihi süreçte kazandığı değişik anlam ve işlevler ele alınmış.
Üçüncü alt başlığında ise, “İşlevlerine Göre Dinler: Otoriter ve Hümanistlik din kavramları ele alınarak açıklama yapılmıştır.
Şimdi gelelim yapıtın dördüncü bölümüne. Bu bölümü sonuç ve değerlendirme olarak ele alan Mustafa Doğan Karacoşkun, Erich Fromm’u Tanrı’yı tanımayan, ama mistik yönleri ağırlıklı olmak kaydıyla dini tanıyan kendi ifadesiyle “Ateist bir mistik” olarak açıklamıştır. Ateist olduğunu ise aşkın bir Tanrı’nın varlığına inanmadığını ortaya koyarak belirler. Ancak bir ateist olmasına rağmen, tarihsel süreçte olduğuna inandığı kişileştirilmiş yaratıcı Tanrı inancına saygı duymanın yanında, kendisine yön veren Yahudi geleneğinin değerlerine nitelikleri nedeniyle sevgiye bağlı kalmış, kendi Hümanistlik din tanımı çerçevesinde bir dindardır. Dindar olmanın yanında mistik bir kişiliğe sahip olduğunu da vurgulamıştır.
Yazarımız Prof. Dr. Mustafa Doğan Karacoşkun, yukarıda bizleri doyasıya aydınlatan “Ateist Bir Mistik “Erich Fromm” yapıtında, tüm değerlendirmeleri sonucunda şu kanıya varır ve “Erich Fromm gibi çok yönlü ve derinlikli bir insanı anlayabilmek çok kolay bir iş değildir” diyerek, tüm okuyanları daha da araştırmaya sevkeder.
“Ateist Bir Mistik “Erich Fromm'” yapıtıyla bizleri daha çok heyecanlandıran, yeteri kadar bilgilendiren ve de düşünmeye ve araştırmaya sevkeden Sayın Rektörümüz Prof. Dr. Mustafa Doğan Karacoşkun’u, İstanbul Kilis Vakfı olarak candan kutluyor ve başarılarının devamını diliyoruz.
Hoşça kalın.