Eğitimde Dönüm Noktası

Harika ÖREN

16 Mart Öğretmen Okulları’nın 171. Kuruluş Yıldönümü’nü kutluyoruz.

Tanzimat Dönemi’nde 16 Mart 1848 yılında Öğretmen Okulları açılmaya başlanır. 1948’de Darülmualllimin-Erkek Öğretmen Okulu; 1880’de Darülmuallimin-i Rüşdi-Kız Öğretmen Okulu ve Darülmuallimat. Bu okullar ancak 1908’den sonraki müfredatlarıyla tam öğretmen okulu kimliğini kazanırlar.

Bu özel gün dolayısıyla eğitimde dönüm noktası olan Genç Cumhuriyet Dönemi’ne bir göz gezdirelim isterim.

3 Mart 1924’de Tevhid-i Tedrisat Kanunu’yla Laik eğitim başlar. Sağduyulu bir lider olan Mustafa Kemal Atatürk, eğitim kararlarına imza atmadan öğretmenleri toplar, danışır, tavsiyelerini dinler.

Öğretmenler “Sivil Eğitim Ordusu”dur. Cumhuriyetimizin “Sivil askerleri” Anadolu’ya yayılırlar.

Cumhuriyet ulusal eğitiminin modeli, iki temel kuruluşa; birincisi, ortaokullara öğretmen yetiştirmek için kurulan Ankara’daki Gazi Eğitim Enstitüsü; ikincisi, İstanbul Üniversitesi’nin kuruluşunu izleyen yıllarda, liselere öğretmen yetiştirmek için açılan Yüksek Öğretmen Okulu modeline dayanır. Gazi Eğitim Enstitüsü, ortaokul öğretmeni yetiştirirken,  hem öğretmen okulu hem de Cumhuriyet eğitiminin araştırma laboratuarı olur. Yerli ve yabancı pek çok eğitimci burada görev alır. Fen, Edebiyat, Tarih, Coğrafya, Beden Eğitimi, Resim-iş, Müzik gibi bölümlerden oluşur. Fakülte yapısında kurulur.

1930’lardan sonra mesleki ve teknik öğretim için Ankara Kız Teknik,  Ankara Yüksek Teknik Öğretmen ve çeşitli düzeyde öğretmen okulları açılır.

Cumhuriyet tarihinin ilk kadın öğretmenlerinden Fatma Refet Angın ile Türk kadınlar Birliği çalışmalarım sırasında tanışmıştık. Refet öğretmen, ileri yaşına rağmen, küçücük gövdesi, görüp geçirdiği yaşam ve bilgiyle donanmış beyniyle özel bir Cumhuriyet kadınıydı.

Angın, Mustafa Kemal ile ilk karşılaşmasında İlkokul’dadır. Atatürk, “Büyüyünce ne olacaksın çocuk?” diye sorunca “Öğretmen”der.

Öğretmen Okulu öğrencisiyken Atatürk ile ikinci karşılaşmasında, gururla “Ben size verdiğim sözü tuttum Paşam, öğretmen çıkıyorum” deyince;  Atatürk O’nun Gelibolu’daki kız çocuğu olduğunu hatırlar.  Matematik öğretmeni olacağını öğrenince “Tarih öğretmeni olmalısın. Sen tarihe tanıklık ediyorsun ve gelecek nesillere tarihlerini öğretmek en önemli vazifedir” diyerek, dileğini iletir. Ve Refet Hoca, Tarih öğretmenliğini seçer.

Refet Angın, 1982 yılında emekli olur ama görevini 24 yıl boyunca özel anlaşmayla sürdürür. 90 yaşında ama hala görevdedir. Angın, ilk öğretmenler gününde ”Yılın Öğretmeni” seçilir. Yıldız Teknik Üniversitesi senatosunun 29 Haziran 2006 tarihli kararıyla Onursal doktora Unvanı’na layık görülür.  Hayatını kaybettiği 2010 yılının, son günlerine kadar Milli Eğitim Bakanlığı Onursal Danışmanlığı görevini sürdürerek, genç nesillere ışık olur.

16 Mart Öğretmen Okullarının Kuruluş yıldönümünde Başöğretmen Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere; öğretmenlik mesleğini yücelten Köy Enstitüleri mimarları Hakkı Tonguç, Hasan Ali Yücel; şehit düşen öğretmenlerimiz ve Cumhuriyet’in ışıklı yolunda çocuklarımızı, gençlerimizi aydınlatan tüm öğretmenlerimizi minnet, saygı ve rahmetle anarak, selamlıyorum.