Hasta Hakları

Metin MERCİMEK

“BİREYİN SAĞLIĞA ULAŞMA HAKKI VAR. BİREYİN KENDİ BEDEN BÜTÜNLÜĞÜ, SAĞLIĞI VE YAŞAMI HAKKINDA KARAR VERİLMELİDİR.”
(Hasta Hakları Yönetmeliği)

Hepimizin bildiği üzere, hayatımız boyunca sahip olabileceğimiz en kıymetli ve önem taşıyan şey sağlığımızdır. Sağlığın bu denli önem taşıdığını, sağlığımızı kaybettikten sonra anlarız. Çünkü sağlıklı olmadıktan sonra dünyanın en güzel nimetleri ve en değerli varlıkları bizim olsa da hiç bir anlamı olamaz. Sağlığımız yerinde olduğu sürece iyiyi kötüyü, güzeli çirkini, yanlışı doğruyu daha iyi anlar ve daha iyi düşünürüz.
Nasıl ki, sağlığımıza ulaşmak ve korumak için yiyip içtiklerimize, yaşantımıza dikkat ediyorsak, hasta haklarımızı da bilmemiz ve savunmamız gerekir. Özellikle temel hasta hakları nelerdir? Ayrıca hasta haklarımızın farkındamıyız?  Bu konuda uzmanlardan almış olduğum bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum.
Merkezi İstanbul Kozyatağı’nda bulunan “Hasta ve Hasta Yakınları Derneği” yetkililerden almış olduğum bilgilere göre, gerek dünyada gerek ülkemizde hasta hakları konusunda gerekli girişimler sağlanamadığı, fakat gün geçtikçe daha da konuşulmaya başlandığı bildirilmektedir. Birçok ihlaller doğrultusunda hastaların desteklenmesi ve hasta haklarının geliştirilmesi amacıyla harekete geçilmiş, tıp ve hukuk başta olmak üzere diğer mesleklerden birçok insan bir araya gelerek böyle bir oluşumu gerçekleştirmişlerdir. Sağlık alanında insan haklarının elde edilmesi ve savunulması uzmanlık konusu gerekir. Şayet bu alanda hasta haklarına sahip çıkılmazsa, sağlık sisteminin kendini düzeltmesi ve daha yararlı bir hale gelmesi hiç de kolay olmayacaktır.
Temel hasta hakları hem uluslararası bildirgelerde hem de Hasta Hakları Yönetmeliği’nde, şu şekillide tanım yapılmaktadır: “Bireyin kendi beden bütünlüğü, sağlığı ve yaşamı hakkında karar verme hakkı vardır.”

Bu tanımdan hareket edilerek hastanın sağlık kurumlarından ve sağlık hizmetlerinden nasıl yararlanacağıyla ilgili bilgi alma hakkı bir temel hasta hakkıdır. Yine hastalar, koşullar ne olursa olsun sağlık durumuyla, uygulanan tedavi ve bu tedavinin riskleriyle ilgili bilgilendirme hakkına  sahiptir. Ayrıca özel yaşamın korunması açısından hastaya ait tüm bilgilerin gizli tutulması, yasalar gereğince bu bilgilerin kimseyle paylaşılmaması gerekmekte. Tüm bunların yanı sıra, en temel hakların başında özel yaşamının korunması ve de karşılaştıkları herhangi bir ihlal karşısında şikâyet hakları da bulunmaktadır.
Yine aldığım bilgilere göre, şayet sağlık hizmetlerinde yetersizlikler olduğunda ve problemler ortaya çıkıldığında neler yapılması konusunda da şunlara yer verildi. Bazen sağlık çalışanlarının sert tutumlarından ya da yeterli şekilde duyarlı çalışmamalarından kaynaklı problemlerle karşı karşıya kalınabiliniyor. Sağlık hizmetindeki yetersizlikleri ortadan kaldırmak büyük ölçüde bu problemleri çözecektir. Ancak bu iki durumu birbirinden ayırt ederek hareket etmek gerekir. Çünkü her zaman sistemde sorun aramak doğru değildir. Yine sağlık çalışanlarından da kaynaklı ihlallerin olduğunu düşünmekte iyi bir yaklaşım olmadığı dile getirildi.
Kişilerin sağlık hakları ihlalleri olduğu zaman, bu konuda uzmanlaşmış olanlardan bilgi almaları ve ona göre hareket etmeleri gerekmektedir. Sağlığımız ne kadar önem taşıyorsa, hak ihlallerinin de yerinde ve zamanında “Hasta Hakları Yönetmeliği” doğrultusunda işleme konulması daha  uygun olacaktır.
Hoşça kalın.