Hıdrellez Kültürü

“HIDRELLEZ, BOLLUK VE BEREKETİ MÜJDELEYEN BAHARIN GELMESİYLE HER YIL 5 MAYIS’I 6 MAYIS’A BAĞLAYAN GECEDE BİRÇOK KİŞİNİN GÜL AĞACINA ASTIKLARI DİLEKLER OLARAK BİLİNMEKTEDİR.”
Hıdrellez hakkında birçok iddialar ortaya atılmaktadır. Bir taraftan bu kültürün İslamiyet öncesi Orta Asya Türk inançlarına ve diğer taraftan Mezopotamya ile Anadolu kültürüne ait olduğunu da savunanlar vardır. Hıdrellezi bir bayram kutlaması olarak ele aldığımız zaman, bu kültürün ilk çağlardan itibaren Mezopotamya, Anadolu, İran, Balkanlar ve hatta bütün doğu Akdeniz ülkelerinde bahar ya da yazın gelişiyle sevinci belli eden bir inanış olarak gözlemlenmektedir.
Hızır ve İlyas Peygamberlerin yılda bir kere bir araya geldikleri gün olarak bilinen Hıdrellez, her ne kadar günümüzde eğlence ile anılıyor olsa da, bereket ve bolluk getirdiği inancı oldukça yaygındır. Hızır Peygamberin zor durumda kalanların yardımına koşarak insanların dilediklerini yerine getirdiğine, kalbi temiz, iyiliksever insanlara yardım ettiğine, uğradığı yerde bolluk, bereket, zenginlik sunduğuna, kıtlığı önlediğine, dertlere derman, hastalara şifa verdiğine inanıldığından bu özel gün ismini Hızır Peygamberden almaktadır.
Hızır hakkındaki bilgiye de değinmek istiyorum. Hızır’ın, yaşam suyu içerek ölümsüzlüğe ulaşmış bir varlık olarak yorumlanmaktadır. Hızır’ın daha çok bahar aylarında yeryüzünde dolaşarak bolluk, bereket, sağlık dağıttığına inanılıyor. Hızır aslında doğasal durumu olan ve yaşamın tazelenmesini simgeleyen ölümsüz bir varlıktır.
Anadolu’da da Hıdrellez için bin bir çeşit dilek dileme gelenekleri vardır. Bunlardan çocuğu olmayan kadınların, kısmeti kapalı genç kızların iple çektikleri Hıdrellezlerde, tüm dilekler umuda dönüşüyor. Çocuğu olmayan kadınlar, Hıdrellez günü gül dalına veya ağaç dalına salıncak kurup, içine oyuncak bebek bırakarak çocuk sahibi olduğuna inanıyor. Diğer taraftan kısmeti kapalı olduğuna inanan genç kızlar için ise, bir “niyet çömleği” hazırlanıyor. Çömleğin içine bekâr kızlardan toplanan yüzük, kolye, boncuk ve benzeri eşyalar konularak çömlek su ile dolduruluyor. Yapılan işlem bununla da son bulmuyor. Çömlek ağzına yeşillik konarak üzeri kırmızı yemeni ile örtülüyor ve kilitleniyor. Gül ağacının dibine saklanan çömleğin başına ertesi sabah oturan kız, kısmetinin açılması dileğinde bulunuyor. Bu dileğini tekrar eden genç kız, maniler söyleyerek eşyaları çıkarıyor. Ayrıca hastalığı olanlar da, şifayı o gün bulacağına inanıyor. Hastalığı olan kimse, elbisesinden bir parça asarak Hızır Peygamberden yetişip kendisini iyi etmesini bekliyor.
Bu gelenekleri yerine getirip de dileği gerçekleşen var mıdır bilinmez? Ama geleneklerin vermiş olduğu umut ve mutlu bir şekilde beklentilerin yerini hiçbir şey dolduramaz.
Hoşça kalın.