Dolar 35,9677
Euro 37,1790
Altın 3.307,49
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Kilis 11°C
Az Bulutlu
Kilis
11°C
Az Bulutlu
Paz 8°C
Pts 6°C
Sal 6°C
Çar 7°C

İlgisiz ve Bilgisizlere

İlgisiz ve Bilgisizlere
A+
A-
12.12.2018
1.402
ABONE OL

Hasan ŞAHMARANOĞLU

 

Kilis ağzı, Anadolu’ya gelen Türkmenlerin ağzıdır. Cengiz’in baskısıyla Hazar’ın doğusundan Anadolu’ya göç eden Kayı boyundan Karakeçilerin ağzıdır. Abbasilerin Bizans’a karşı kurduğu bir kültür seddidir. Daha sonra Eyyuplu devletinin Kırım’dan getirdiği Kıpçakların da Kilis’teki Türkmenlerle karıştığı görülmüştür.

Kilisli büyük tarihçi Necip Asım Bey, Kilis ağzının Türkmen-Kıpçak karışımı olduğunu kaydeder. Mercidabık’tan kuzeye yönelen Kayı-Karakeçili aşireti Osmanlı imparatorluğunu kurunca sarayda bugünkü Kilis ağzı konuşulmuştur. Ne yazık ki bu ağız, Kilis’te halk arasında okumanın, yazmanın az olduğu çağlarda çok bozulmuş, kelimeler anlaşılmaz duruma gelmiştir. Cumhuriyet döneminde radyo, televizyon ve okullar İstanbul ağzını standart Türkçe kabul edip yaydıkları için Kilis ağzı konuşmanın da bir anlamı kalmamıştır.

Günümüzde bazı şairim diye meydana çıkanlar ipe sapa gelmez şiirler yazıp kelimeleri daha da bozarak ölçüsüz, kafiyesiz, duraksız güya Kilis ağzıyla şiirler yazıyorlar. Kilis’te mani çok önemlidir. Basit gibi görünür ama taşı gediğine koyar. İşte o şairler için Kilisli şöyle bir mani söylemiştir:

 

“İstanbul’da oturor

Ağam Kilis’i soror

Özledinse gelsene

Kilis yerinde duror.”

 

Bir de kendilerini allame-i cihan sananlar var. Bozulmuş kelimelere kendi kafalarından anlam veriyorlar. Birkaç örnek verelim:

Kardeş: Aslı “karındaş’’tır.

Arkadaş: Aslı “erkarındaş’’tır.

Mecrefe: Aslı “mecra-i fail’’dir.

Tiskit ala seni: Aslı “Tez kurt ala seni’’dir.

Kuzzulkurt: Aslı “kızıl kurt’’tur.

Çocuk: Aslı “küçük’’tür. Harem ağalarının ağzında “çocuk’’ olmuştur.

Lan: Bu kelimenin aslı “oğlan’’dır. Kadınların ağzında çok kullanıldığı için, oğlan gel, kız gel, gibi “oğlan” olmuş ülen. Daha sonra argoya geçerek “lan’’ olmuştur. Yoksa bunun Fransızca ile ilgisi yoktur. Fransızca eşek “baudet’’tir. Aynı kişi Kilis’te kullanılan “kastel’’ kelimesini İtalyanca yapmıştır. Kastelin aslı Arapça “kastelmay’’dır.

Bu bilgisiz ve de ilgisiz insanlar için bugünlük bu kadar!…

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.