İznik’te Bilgi Turu-3

Metin MERCİMEK

“1331 YILINDA ORHAN GAZİ YÖNETİMİNDEKİ OSMANLI ORDULARI TARAFINDAN ELE GEÇİRİLEN İZNİK, OSMANLI DÖNEMİYLE BİRLİKTE CANLANMAYA BAŞLAMIŞ; SANAT, TİCARET VE KÜLTÜR MERKEZİ OLMUŞTUR.”

Bugünkü konumuz ise, Türklerin yönetimi almasıyla İznik adını alan kent, Selçukluların ve Bizanslıların başkenti olmuş ve sanat, kültür bazında hayli ilerlemeler göstermiştir. Bu süre içinde Davud-u Kayseri, Ebul Fadıl Musa, Eşrefoğlu Abdullah Rumi gibi ünlü tasavvuflar İznik’te yaşamış ve önemli eserler bırakmışlardır. Osmanlı döneminin ilk camii, medrese ve imareti İznik’te inşa edilmiştir. 14, 15 ve 16. yüzyıllarda İznik önemli bir sanat merkezi olmuş, dünyaca ünlü çini ve seramikler burada üretilmiştir.
1331 yılında Orhangazi’nin İznik’i fethinden sonra bazilika, kilise camiye çevrilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Mimar Sinan tarafından yapılan önemli değişikliklerle; önüne bir minare eklenmiş ve duvarları nakışlarla bezenmiştir. 2008 yılında Koruma Amaçlı Onarım çalışması ardından 6 Kasım 2011 tarihinde yeniden cami olarak ibadete açılmıştır.
İznik’e gelip de camileri, türbeleri, han ve hamamları gezmeden ve bilgi almadan olamazdı. Şimdi bu tarihi camilerini, han ve hamamlarını tek tek görelim:
YEŞİL CAMİ: İznik’te sembolleşen ve en muhteşem kültür varlıklarımızın başında gelen Yeşil Camii adını turkuaz renginde çinili ve tuğlalı minaresinden almıştır. Osmanlı sanatına, Selçuklu minare geleneğinin yansımasının en iyi örneklerinden biri olan bu cami, 1378-1392 yılları arasında Çandarlı Halil Hayrettin Paşa tarafından Mimar Hacı Mustafa’ya yaptırılmıştır. Erken Osmanlı döneminin tek kubbeli camileri arasında en görkemlilerindendir. Mermerlerden yapılmış camiin mihrabında görülmeye değer zengin bir taş işçiliği vardır. Eşsiz minaresine gelince, gövdesi mavi ve yeşil renkli çinilerle zikzaklı mozaik tekniği ile bezenmiştir.
NİLÜFER HATUN İMARETİ (İZNİK MÜZESİ): Yeşil Cami’yi ziyaret ettikten sonra, hemen bitişinde bulunan Nilüfer Hatun İmareti’ne geçiverdik. Bu gün müze olarak kullanılan önemli yapı 1388 yılında 1. Murat tarafından annesi Nilüfer Hatun anısına inşa ettirilmiştir. 19. yüzyıl Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. Osmanlı mimarisinde ilk kez ters T planlı olarak yapılmış imarettir.
HACI ÖZBEK CAMİİ: 1333 yılında İznik’te inşa edilen en eski Osmanlı camisidir. Üstü 8 metre çapında kiremit kaplı bir kubbe ile örtülü, kare planlı ve minaresizdir.
MAHMUT ÇELEBİ CAMİİ: Mahmut Çelebi tarafından 1442 yılında inşa ettirilmiştir. Tek kubbeli camiin tuğla örgülü bir minaresi ve giriş portalı üzerinde bir kitabesi vardır.
ŞEYH KUDRETTİN CAMİİ VE TÜRBESİ: Nilüfer Hatun İmaretine çok yakın olan Şeyh Kudrettin Camii, Çandarlı İbrahim Paşa tarafından 15. yüzyılda yaptırılmıştır.
YAKUP ÇELEBİ ZAVİYESİ VE TÜRBESİ: Yıldırım Beyazıd’ın kardeşi Yakup Çelebi tarafından 14. yüzyılda inşa edilmiştir.
SÜLEYMAN PAŞA MEDRESESİ: Orhan Gazi’in oğlu Süleyman Şah tarafından 1332 yılında inşa edilmiştir. İznik’te günümüze gelebilen, ayakta kalmış en eski Osmanlı medresesidir.
RÜSTEM PAŞA HANI: Rüstem Paşa Hanı’nın 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman’ın sadrazamı Rüstem Paşa adına Mimar Sinan tarafından inşa edilmiştir.
İSMAİL BEY HAMAMI: 14. yüzyıl ile 17. yüzyıla ait iç mimarisi ile seçkin bir yapıttır. Bu Selçuk Hamamı, Mescit Hamamı, Beyler Hamamı olarak da bilinir.
HACI HAMZA HAMAMI (2. MURAT): 2. Murat Hamamı olarak da anılan bu hamam 15. yüzyılda inşa edilmiştir. Erkekler ve kadınlara ait olup, çift hamam olarak kullanılmıştır.
MEYDAN HAMAMI (1. MURAT): Büyük Hamam olarak da bilinen bu yapı, İznik’te bulunan en önemli 3 hamamdan biridir.
İznik’le ilgili bilgi turunun bir başka konumu olan çini sanatı ve muhteşem İznik Gölü hakkında görüşmek dileğiyle…
Hoşça kalın.