Kilis Tarihi’nden Bir Yaprak

Kilis esasen mantık memleketi olduğu için halk fikirlerini mantık dairesinde müdafaa edebilir. Ahali konuşurken, alışveriş ederken, cinaslı, nükteli söz söylemeye ve zekânın şanından olan muzipliğe çok meylederler. Bundan otuz sene evvel Kilis’i ziyaret eden gazete muharrirlerinden bir zat birkaç günlük tetkikatını gazetesine şu yolda dercetmiştir:

“Kilis halkı fıtratan zekidir. Şiiri ahenktar okurlar, alış verişlerinde bile mantıkla hareket ederler. Bir gün bakkalın birisinden bazı şeyler alıyordum. Tartarken teraziye fazla dikkat etmiş olmalıyım ki; yüzüme bakarak ‘çeşmi insaf gibi kâmile mizan olmaz!’ mısraını okudu. Mahcup olarak özür dilemeye mecbur oldum.

Yine bir gün başka bir bakkaldan yoğurt alıyordum. Yoğurt tenceresinin yüzündeki kaymağı göstererek, “Kuzum biraz yüzünden verir misiniz?” dedim. Bakkal gülerek cevap verdi:

– Beyim yüz verirsem her gün gelirsin!

Bu cinaslı cevap çok hoşuma gitti.

ZELZELE, KILLIK ve SAİR VUKUAT

Kilis’te hicri 1151, 1222 ve 1236 tarihlerinde olmak üzere üç mühim zelzele olmuştur. 26 Zilhicce 1236 tarihine müsadif çarşamba günü vuku bulan zelzele bunların en müthişidir. Bu zelzele günlerce devam etmiş, birçok binalar yıkılmış ve evlerin kuyularından sıcak sular fışkırmaya başlamıştır. Halk memleketi terk ederek bir müddet çadırlarla kırlarda oturmaya mecbur kalmıştır.

Kadı Camii işte bu zelzelede kısmen yıkıldığından sonradan tamir edilmiştir. Memleketimizde 1131, 1174, 1201, 1244 tarihlerinde taun
afeti zuhur etmiş ve her defasında binlerce kişiyi götürmüştür. 1174 tarihindeki taun bunların en müthişi olup, iki sene kadar devam etmiş
ve memleketi mezaristana çevirmiştir.

1201 tarihindeki taun da memlekete pek pahalıya olmuştur. Bu taunda vefat eden Zıddizâdelerden güzel sesli hafız Abdürrahman’ın keyfileti vefatı memleketçe büyük bir teessür uyandırmış olmalı ki; meşhur şair Ruhi Efendi muaileyhin vefatına çok acıklı ve uzunca bir tarih manzumesi yazmıştır.

(Kilis Tarihi-Av. Kilisli Kadri TİMURTAŞ)