Kilis Zeytinyağı Haftası… “Kilis Zeytininin Ana Vatanı Kilis Oylum Höyük”

Metin MERCİMEK

“Kilis Oylum Höyük’te yapılan kazılarda, önemli bulgular ortaya çıkmış ve bunlar ticari değere sahip oldukları tespit edilmiştir  Bu ticari ürünlerden birincisi “Dünyanın en eski cam üreten alanı”, diğeri 4500 yıl önce karbonlanmış halde zeytin çekirdeklerinin ortaya çıkmış olmasıdır. Bu ikinci ticari ürün ise “Zeytinin Ana Vatanı Kilis Oylum Höyük” olduğu bulgusudur. Böylesi anlamlı bulgular, Kilis’te turizmin gelişmesine, ekonominin canlanmasına, dünyada ve ülkemizde de tanınmasına hayli yarar sağlayacaktır. O nedenle, Vakfımız yönetim kurulu üyeleri olarak çok mutluyuz ve gururluyuz.”

Coşkun KARABAŞOĞLU

İstanbul Kilis Vakfı Başkan Yardımcısı

Bin yıllık bir geçmişi olan Kilis, M.Ö. 700 ile 550 yılları arasında Asur, Med, Pers İmparatorlukları yönetiminde kalmıştır. Akdeniz Bölgesi’nden Güney Doğu Anadolu Bölgesi’ne geçiş alanında yer alan Kilis, aynı zamanda Suriye ile komşu sınır teşkil etmekte ve “Bereketli Hilal Coğrafyası”nda yer almaktadır. Yine Kilis, bu coğrafyanın içinde bulunması nedeniyle gelmiş geçmiş birçok medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve silinmeyen izler bırakmıştır.

İşte bu medeniyetlerin başında Kilis Oylum Höyük gelmektedir. Bunun en verimli tarafı ise, Kilis çeşitli kültürlerin etkisinde kalmasına rağmen, asıl temel niteliğini hiç bir zaman kaybetmemiş olmasıdır.

Kilis Oylum Höyük’te yapılan kazılarda önemli bulgular ortaya çıkmış, ancak iki değerli kazılar Oylum Höyük’ü daha da önemli hale getirmiştir. Bunlardan birincisi 4500 yıl önce karbonlarmış olan zeytin çekirdeklerinin ortaya çıkması, diğer ikinci bulgu ise dünyanın en eski cam üretim alanın olmasıdır.

Bilindiği üzere Kilis, gerek iklim yönünden, gerek coğrafi konumu bakımından Doğu Akdeniz’in bir parçasıdır. Özellikle Bereketli Hilal Coğrafyası’nın da kuzey batısında yer almaktadır. Zaten Doğu Akdeniz, zeytinin ana vatanıdır. Bu konuda Kilis Oylum Höyük Kazı ve Gaziantep Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Atilla Engin, bakınız neler söylüyor:

 “Kilis Oylum Höyük’te yapmış olduğumuz kazılarda, Tunç Çağı’na ait belgeler, zeytinin çok önemli bir ticaret ürünü olduğunu ortaya koyuyor. Buna, o dönemin petrolü diye söyleyebiliriz. Yazılı belgelerden yöredeki Ebia kentinin yıllık 700 ton zeytinyağı ürettiğini ve sattığını biliyoruz. Bu dönemde zeytinyağı basit bir gıda ürünü değildi. Gıda ürünü olması dışında, madencilikte odun ateşinin ısısını 1200 santigrat dereceye çıkartmada, kandil yakıtı olarak aydınlatmada, dokumacılıkta ve ilaç üretiminde de kullanılmaktaydı. Bu nedenle zeytinyağına Tunç Çağlarının petrolü desek yeridir. Oylum Höyük’te bu döneme ait bazı büyük şişelerin içlerinin sıvıyı sızdırmaması için balmumu ile kaplandığını tespit ettik. Olasılıkla bu kaplar zeytinyağının taşınmasında kullanılıyordu.”

Ayrıca Gaziantep Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Atilla Engin, M.Ö. 2 bin yılda dokumacılık, madencilik, seramik, fildişi-kemik-boynuz ve fayans-cam endüstrilerinin önemli bir üretim merkezi olduğunu belirterek şu sözlere de yer vermiştir:

 “Oylum Höyük’te bu kez yaptığımız kazılarda, evler arasındaki iki büyük fırında ele geçen kalıntıların analizinden, buralarda bakır-bronz ve cam üretimi yapıldığını tespit ettik. Yine bir eve bitişik iki kulübe içindeki öğütme taşları ve havanlar, ocak çukurlarında biriktirilmiş kuvars parçaları, yapı içinde ele geçen cam boncuklar en eski cam üretim alanlarından birine işaret ediyor. Bu ilkel cam üretiminde kuvars tozu, yapısında tuz olan bitki kökü ve kireç kullanıldığını biliyoruz.”

Görüldüğü üzere, Kilis Oylum Höyük iki önemli değeri içinde bulundurmakta… Birincisi “Zeytinin Ana Vatanı Kilis” bulgularına sahip olması, ikincisi ise “Dünyanın En Eski Cam Üreten Alanı”nın bulunmasıdır. Çok önem arz eden ve ortaya çıkan bu bulgular, Kilis’in gelecekte ufkunu açacağı, açık ve seçik bir şekilde görülmekte. Ayrıca, başta ekonominin canlanmasını sağlayacak, turizmi geliştirecek, dünyada ve ülkemizde Kilis’in tanınmasına çok yarar sağlayacaktır.