M. Yahya EFE

Sevgili okurlarım, Türk dilinin, Türk edebiyatının, Türk kültürünün eserlerini işleyerek yayıma hazırlayan Türkoloji Âlimi Kilisli Muallim Rif’at Bilge, okullarda ders kitaplarında konu olmalıdır… Adını başında hep “Kilisli” sözcüğünü kullanmış olan bu bilgi anıtı, kendisiyle birlikte Kilis’e de uluslararası ün   kazandırmıştır. Kilisli Muallim Rif’at Bilge’yi bütün Türkler her zaman minnetle anacaktır.

Muallim Rif’at’ın, Kilis’in Fransızlar tarafından işgali sırasında, Kilisli mücahitleri cesaretlendirmek için yazmış olduğu meşhur gazeli; Prof. Dr. Alâeddin Yavaşça tarafından Rast makamında bestelenmiştir

GAZEL

Kilis mehd-i vücûdum, mevlidim, il âşiyânımdır,

Kilis bağım, baharım, cennetim, ârâm-ı cânımdır.

Türâb-ı anberim, miskim, taşı yâkûtum, elmâsım,

Suyû ab-ı hayâtım, evleri kasr-ı cinânımdır.

Rıcâli ehl-i irfândır, nisâsı hûr-i dünyâdır,

Çocuklar akl-ı evveldir, Kilis başka cihânımdır.

Zümürrttür bütün dağlar, muattardır bütün yerler

Kilis dünyada bir tâne makâm-ı dilistânımdır.

Uzak düştüm fakat gönlüm Kilis’ten çıkmadı Rif’at,

Kilis pek sevgili annem… Kilis rûh-i revânımdır.

Eserleri : 

Divânu Lugati’t-Türk (3 cilt, 1. ve 2. cilt 1915. 3.cilt 1917, İstanbul, Matbaa-i Amire)

İbni Mühenna Lugati (İstanbul, İstanbul Müze kitaplığından, 1919)

Kitâb-ı Dede Korkut (Ala Lisan-ı Ta’ife-i Oğuzhan, Dresden yazmasından, 1944)

Ferheng-Nâme-i Sa’di Tercümesi (Ali Emiri Efendi kitaplığından, 1924)

Sultan Veled’in Divân-ı Türki’si (Veled Çelebi ‘İzbudak’ ile birlikte, 1925)

İbni, Mühenna’nın /El-Kaavaninü’l-Külliye Li-zagli’l Lügati’t-Türkiyye) sinin istinsah ve tashihi, (Sait Ali Paşa Kitaplığı’ndan, 1928)

Astarâbâdi’nin Kadı Burahaneddin tarihi olan Bezm-u Rezm (Farsça metin, 1928)

Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nin 7. ve 8. ciltlerinin Türkçeye çevrilmesi, 1928

Maniler (1928)

Ebu Hayyan’ül Endülisi’nin  Kitabü’l-idrak Li-Lisani’l Etrak’ine yazılmış olan 1531 kelimelik Haşiye (Veled çelebi ‘İzbudak’ ile, 1936)

Suyolcuzade Mehmed Necib’in Devha-tül-küttab’ının tertip ve  tashihi, (Güzel sanatlar Akademisi neşriyatından No:16 İstanbul-1942)

Şeyh Sa’di den Gülistan ve  Bostan Tercümeleri (1943)

Keşf-üz Zunun ile Zeyl’in basım ve yayımı (Şerafeddin Yalkata ile   birlikte, 1.11.1941, 1945)

Esmâ-i Müellifin, I (İbnü’l Emin Mehmed Kemal İnal ile birlikte, 1952)

Salâheddin-i Safedi’nin El-Vafi bi’l-Vefeta’ı (H.Ritter ile birlikte)

İmamı Hasan’ın Ahkâm-ı Kur’ân’ı Celal-i Devvani’nin Arznamesi ayrıca da Yeni Sarfı Arabi, gibi eserler tarafından istinsah ve tashih olunmuştur.

(Kutbi Mekki’nin İstanbul Seyahatnamesi ile (Utu’nin) Sultan Mahmut Gaznevi ile babasına ait tarihini tercüme etmiştir.

Ayrıca Kilisli Muallim Rif’at Bey, birçok Arap ve İran klasiklerini de Türkçeye çevirmiştir.