Mehmet KILIÇOĞLU

Bu günlerde Feridun Andaç’ın “Romanda ve Öyküde Gerçeklik Arayışları”* adlı inceleme-eleştiri kitabını okuyorum. Kitabı okurken benim on on beş yıl önce yapmak istediğim bir çalışma yeniden kafamda canlandı. Daha bilgisayar, internet bu kadar yaygın değil iken bir çalışma yapmak istedim. Çalışma konusu, yukarıdaki başlıktaki belirtilen alanda olacaktı. En azından on ya da on beş romanda, Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen DEVRİMCİLER ve bunların karşısında olan İŞBİRLİKÇİLER kimlerdi? Neden işbirlikçi olmuşlardı? Bu kişileri romanlardan yararlanarak inceleyecektim.

O zamanın koşullarına göre bir çok romanı okudum. Belli boyutlardaki kâğıtlara yararlanacağım bölümleri çıkardım. Büyük bir dosyaya koydum. Bir kenarda duruyor.

Bu romanlar, çoğumuzun lise yıllarında ya da daha sonra okuduğumuz bizleri derinden etkileyen romanlardı. Yaban, Vurun Kahpeye, Yeşil Gece, Esir Şehrin İnsanları, Kalpaklılar ve Aka Gündüz’ün bir romanı…

Bu romanların bir kısmının yazarları Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu’yu gezmiş, Yunanlıların yaptığı zalimlikleri görmüş insanlardı. Halide Edib, Yakup Kadri başta gelen yazarlardır. 1926-1928-1932 yıllarında yazılan bu romanlarda gözümüze çarpan en önemli kişiler: Yurtsever, vatan için savaşan, düşmana karşı ölümü göze alan kişiler olarak görürüz. Bunlar asker, AHMET CELAL, TOSUN BEY gibi ya da öğretmen ve halktan kişilerdir. ŞAHİN EFENDİ, ALİYE, ÖMER EFENDİ ve benzerleri… Ayrıca İstanbul’da yaşayan vatansever, gazeteciler, aydınlar, balıkçılar da düşmana karşı vatanı savunan roman kişileridir.

İşbirlikçiler ise; yerine göre toprak zengini Salih Ağa, tüccar Kantarcıların Uzun Hüseyin’i, Hacı Fettah gibi din tüccarları, yerel politikacılar, İstanbul’daki satılmış gazeteciler, Padişah çevresindeki siyasiler düşmanla açık ya da gizli İŞBİRLİĞİ yapmıştır. Tek istekleri para, mal kazanmak, makam ve mevki peşinde olmalarıdır. Bu kişiler hayali, yoktan yaratılmış roman kahramanları değil, bizzat yaşamış, kimileri mahkemelerde yargılanmış hainlerdir. Bu kişileri, Ege bölgesinde çokça görürsünüz.

Yurdumuzun düşman işgaline uğramış her ilinde, her köyünde, VATANSEVERE DE, DÜŞMANLA İŞBİRLİĞİ yapan hainlere de sık sık rastlarız. Ben belki de on beş yıl önce yapıp yarım bıraktığım bu çalışmayı yeniden gözden geçirmeliyim. Bir sonuca ulaşmalıyım diye düşünüyorum.

* Roman ve Öyküde Gerçeklik Arayışları-Feridun Andaç-Varlık Yayınları.