Sanat’ta Kadın Eli

Harika ÖREN

Mağara kuytularında kadın elinden çıkan çizgiler-belki zaman geçirmek belki bir şey anlatmak belki de çocuklarını eğlendirmek için- yani mağaranın dili, günışığı gördüğünde Dünya Sanat Tarihi’nin “İlk Sanat Eserleri” olarak kabul gördü.

Guggenheim Bilbao Müzesi yöneticisi JuanIgnacioVidarte,“Sanat insani deneyimin ifadesidir’’ der.Guggenheim ailesinin sanatın gelişiminde çok önemli bir yeri vardır. O aileden bir kadın; Peggy Guggenheim, 1912’de Titanic kazasında babası Benjamin Guggenheim ölünce, aldığı tazminatla Londra’da Marcel Duchamp nezaretinde ilk galerisini açar. Bir ayağı Newyork’da ailesinin yanında, bir ayağı Venedik’te, bir ayağı Paris’te, gözü kulağı sanattadır. Peggy sanata dair her şeyi Duchamp’dan öğrenir. İlk sanatçı sergisini Pollock üzerine açar.

Sanatın rüzgârına kapılmıştır ama annesi Florette Seligman’ı devamlı aldatan babasının deniz kazasında ölümü; ilk eşinden yana şanssızlığı, kızkardeşinin doğum yaparken yaşamını yitirmesi, son eşinin ameliyat sırasında kaybı ve üstüne üstlük kızının sebebi bilinmeyen ölümüyle ağır travmalar geçirir.

1970’lerin başında Sanat Dünyası=Yatırım Sektörü olurken; Peggy asistan ve danışman gurubuyla 40’larda başlayan bu dönüşümden Efsane Koleksiyoner olarak çıkar. İkinci Dünya Savaşı döneminde bir Yahudi olarak dönemin sanatına katkısı görmezden gelinemez.

New York’un zengin Guggenheim ailesinde 26 Ağustos 1898’de New York’ta dünyaya gelen  PeggyGuggenheim; Solomon R. GuggenheimVakfı’nkuran Solomon R. Guggenheim’ınyeğenidir. Peggy, 1938 ve 1946 yılları arasında Avrupa ve Amerika’da sanat toplar.Bir yandan da sergiler açar. “Out of This Century: Confessions of an Art Addict’’ gibi kitaplar yazar.  

1949’daVenedik’e yerleşir. 81 yaşında 23 Aralık 1979’da İtalya’da yaşama veda eder. Peggy’nin ardında bıraktığı  Peggy Guggenheim Koleksiyonu; Venedik, İtalya Grand Canal Modern Sanat Müzesi’nde, Venedik’te en çok ziyaret edilen turistik yerlerden biridir.

Zamanda biraz daha geri gidersek, Hollanda Prensesi Marianne’le karşılaşırız. Prenses, 1855’te Schloss Reinhartshausen’i Ren’in kültür merkezi yapar. Zamanının çok ilerisinde, alışılmadık derecede öngörülü, kültürel vizyon sahibi olan Marianne; 600 resimlik koleksiyonunu barındırmak için Schloss’un bir bölümünü müze olarak yeniden inşa eder. Müze bugün FestsäleSchloss adıyla bilinmektedir. Prensesi Marianne malikanesinde çok sayıda misafir ağırlar ve bu sırada genç sanatçılara da kalacak yer sağlayıp, sanatlarını teşvik eder. Kişisel Sanat hazinesi, 180 resim, sulu boyalar ve guajlar dâhil 110 çizim ve çeşitli heykellerden oluşmaktadır.

GertrudeVanderbiltWhitney 9 Ocak 1875 doğumlu bir Amerikan heykeltıraş, sanat patronu ve koleksiyonerdir. Zengin Vanderbilt ailesinde doğan, Whitney ailesiyle evlenen tanınmış bir sosyal figür ve hostes Gertrude, 1931’de New York’ta Whitney Amerikan Sanat Müzesi’ni kurar.

Günümüze gelirsek; Avustralya Melbourne’da 29 Ağustos 2019’da ilk kez sadece kadın eserlerinin sergileneceği FinkelsteinGallery’nin açıldığını görmekteyiz.  Sanat danışmanı Lisa Fehily 15 yıllık meslek hayatında Kadın Sanatçıların ötelendiğini toplumsal açıdan bakıldığında Erkek Egemen Sanat’ın Dünya çapında bir hareket olarak sürdürüldüğünü ve buna dur demek-dikkat çekmek için bu fikri ortaya attığını söylüyor.  

Polonyalı KoleksiyonerGrazynaKulczyk 70 yaşında; Grazyna Hukuk ve Ticari bilimler okumuş, moda tasarımcısı, kareograf, kadın sistemleri destekcisi, sanat tutkunu, girişimci, sanat koleksiyoneri bir kadındır.  Kulczyk’in 2003’te kurulan The Art Stations Foundation- Sanat İstasyonları Vakfıyla birlikte geniş platformlara yayılmaya başlayan sanat yolculuğu; İsviçre Alpler’deEngadine’de 12. Yy’da manastır sonra bira fabrikası olan binada, Ocak 2019’da Susch Müzesi’nin kurulmasıyla olgunlaşır. Müze GrazynaKulczyk’inkoleksiyonundaki eserlerle donatılır. 

Mücadeleci bir kişiliği olan Kulczyk ömrünce Kadın varlığının eşitliği için çalışır. Bir röportajında; Zamanında koleksiyonerya da sanatçı birçok kadın daha olduğunu ama erkeklerin desteklenmesinin bu kadınların çok göz önüne çıkmadan, erkek kılığına girerek-erkek gibi giyinip-davranarak kendilerine yapılacak olumsuz davranışlardan kaçınmak adına bir nevi gölge gibi hareket ettiklerini söyler.

Sanat’ta Kadın Eli insan gözleminin, hayallerinin çizgi ve renkle vücut bulmuş haline değer veriyor. Sanata âşık kadınların sanat toplayıcılarının, sanatın ve sanatçıların sürdürebilirliğini sağlamak adına; sanata gönül veren koleksiyoner kadınların himayesinde yoluna devam ediyor.