Yavuz Selim 500 Yıl Önce Mercidabık’ta Ne Mi Yaptı?

Mehmet Cemal ÇİFTÇİGÜZELİ

Arşivimden Kilis dergilerini çıkarttım, masamın üzerinde epeyi süreden beri bekletiyordum. Mercidabık Zaferi’nin (24 Ağustos 1516) 500. Yıldönümü yaklaşınca yeniden göz attım. Belki Mercidabık bölgesinde bu sus pusluk anlaşılır diye. Bir ipucuna rastlayamadım. Mercidabık Zaferi her nedense gerektiği gibi kutlanamamış ve yansıtılamamış. Bazı nimetler vardır ki bunu anlamak için feraset ve sağduyu gerekir. Mercidabık Savaşı’nın Kilis’te olması büyük bir imkân ve fırsat bugünler için. Her ne ise! Masamın üzerindeki dergilerden İşte bakabildiğim bazıları, tümünde Mercidabık vurgusu yapılmış:

1) 7 ARALIK’TA KİLİS (30. Kuruluş Yılı Hatırası-Ankara Kilis Kültür Derneği yayını 1951),

2) PIRILTI (Anadolu’nun Azameti, Saadeti Gayemizdir başlığıyla perşembe günleri Hududeli Gazetesinin eki olarak yayınlanır-Kilis/1962)

3) MERC-İ DABIK (450.yıl özel sayısı. Mercidabık Anıtı Yaptırma ve Bakımı Derneği-Kilis 1966),

4) HALAY (Kilis Kültür Derneği Yayını-Ankara/1985),

5) ŞİRİNNAR (Gaziantep Vakfı/ Ankara-1987),

6) GÖKDENİZ (Kilis Kültür ve Turizm Derneği Yayın Organı-Ankara/1991),

8) ZEYTİN DALI (Kilis Kültür Derneği Kilis Şubesi Yayın Organı/1994),

9) İSTANBUL KİLİS POSTASI ( İstanbul Kilis Kültür ve Eğitim Derneği Yayın Organı-İstanbul/ 1994),

10) ADANA’DA KİLİS (Adana Kilis Kültür ve Dayanışma Derneği Haber Dergisi- Adana/1996),

11) YAVUZLU MERCİDABIK (Yavuzlu Belediye Başkanı İ. Hakkı Cannacar’ın sahibi olduğu Mercidabık özel sayısı Kilis-Ağustos/1998)

12) AKPINAR (Kilis Yardımlaşma Derneği Özel Sayısı-Ankara/2005),

13) İZMİR’DE KİLİS (Kilis Kültür ve Dayanışma Derneği Yayını-İzmir/2007), 14) DÜNYADA KİLİS (İstanbul Kilis Vakfı Yayın Organı/2010)

KİLİS’İN NAMI

Kilis Kültür Derneği’nin (Dr. Mustafa Işıkan, Şinasi Çolakoğlu, Nail Aslanpay ve Feyzullah Aşkaroğlu) 7 Aralık’ta Kilis 30 Kurtuluş Yılı Hatırası olarak neşrettiği (Örnek Matbaası Işık han Ankara-1951) ön kapağında Tekye Camii’nin girişi, arka kapağında ise Mevlevihane’nin bulunduğu 50 sahifelik dergide; A. Rahmi ATAN’ın Mercidabık adlı bir şiiri yayınlanmış. Şöyle diyor A. Rahmi Atan:

Ey marekeler mucidi, ey şanlı ova,

Kurban sana canlar, sana âlem, sana eşya,

Hüsran ile bin yokluğun altında ezildin,

Hakkın ebedi düşmanına karşı dikildin!…

Zülumat da kefen oldu sana, sen ki şafaksın,

Yırtar ve atarsın bilirim hail-i haksın,

Zilletlere katlanmağa yok kudretin asla,

Tarih ana şahit, ana millet, ana dünya!

Allah ocağı, feyz ocağı, can evisin sen,

Mısır’ın Yemen’in aldığı feyzler yine senden!

Namı Kilis’in yok iken etdin anu bünyad,

İkbaline meftun iken idbarına münkad.

Olmaz ki anın fıtratı var, şöhreti vardır,

Sensiz yaşamaz hakka koşar kuvveti vardır!

Ey Mercidabık kudretini bir daha göster,

Türklük seni, iyman seni, İslam seni ister.

Dursun seri fevzinde kitab-ı medeniyet,

Didarı kemalatını görsün beşeriyet.

ULEMANIN ATININ NALINDAN SIÇRAYAN ÇAMUR

Hududeli Gazetesinde basılan Pırıltı Mehmet Cemal Çiftçigüzeli ve Mehmet Uğur Çetiner’in sorumluluğunda yayınlanmış. Sahifelerinde; Mercidabık haberleri dışında Ahmet Çetkin’in gön üzerine işlediği, şehitler anıtı gölgesinde, boynunda incili kordon, pala bıyıklı ve küpeli Yavuz Sultan Selim portresinin baskısı yer alıyor.

Öte yandan Dr. Mehmet Münip Münipoğlu’nun sorumlu müdür olarak görüldüğü 450. Yıl Özel Sayısı Mercidabık Dergisi tümüyle konuyla alakalı yazı, şiir ve anekdotlarla neşredilmiş. Bu sayısında Reşit Koltuk, Dr. Hasan Kamil Altınbaş, Dr. Mehmet Münip Münipoğlu, Celal Varış (Kilis Belediye Başkanı), Necip Asım Toprak, Mehmet Cemal Çiftçigüzeli, R. Ziya Bolayır, Mustafa Hulusi Özalp, Yusuf Okatan’ın yazıları ve A. Nuri Ulusoy, İhsan Cabioğlu, Fuat Aşıkalioğlu ve Hüseyin Toprak’ın şiirleri yer alıyor. Aynı zamanda şair olan Yavuz Sultan Selim’in bazı dize ve anekdotlarına da yer verilmiş. İşte birkaçı;

* Mısır seferi sırasında Osmanlı Cihan Devleti Padişahı Yavuz Sultan Selim Han’a atı üzerinde refakat eden büyük İslam alimlerinden Hocası Kemal Paşa oğlu Ahmet Şemsettin Efendi’nin atının ayağından sıçrayan çamur, sultanın kaftanına gelir. Ahmet Şemsettin Efendi şaşırmış, sapsarı olmuş, tam özür ve af dilemeye hazırlanırken durumu fark eden Yavuz Sultan Selim hocasına döner ve der ki:

– Hocam, ulemanın atının ayağının altından sıçrayan çamur, kaftanımızın süsüdür. Vasiyetimdir, bu çamurlu kaftanım saklanarak ölümümde tabutumun üzerine serilecektir.

* Yavuz Sultan Selim Çaldıran Savaşı’na giderken, mola sırasında bazı yeniçerilerin çadırına ok attığını görür. Bu “geri dönmek” için bir mesaj anlamı taşımaktadır. Yavuz hiddet ve şiddetiyle çadırından çıkarak yeniçerilere seslenir:

– Kararımızdan asla dönmeyecek ve bu savaştan vaz geçmeyeceğiz. Ulul emre itaat edenlerle son durağa kadar gideceğiz. Yüreği yetmeyenler, karılarını özleyip yanlarına dönmek isteyenler, yahut yorgunluğunu bahane edenler kendileri bilirler. Er iseniz bizimle gelirsiniz. Gelmezseniz ben tek başıma giderim.

* Ömrü savaş meydanlarında geçen Yavuz Sultan Selim Han şi’ri pençeden muzdarip hasta yatağında yatmaktadır. Musahibi Hasan Can ziyaretine gelir. Yavuz’un artık ölümle pençeleştiğini görünce dayanamaz “Sultanım artık vadeniz tamamlanmış olabilir. Âlemlerin Rabbi olan Allah’ı zikredin, O’nun huzuruna varın” der. Koca Yavuz Sultan Selim irkilir, yatağından doğrulur, Hasan Can’a döner ve şunları söyler:

– Bre biz şimdiye kadar kimin huzurunda idik ki böyle şeyler hatırlatırsınız?!

Hüseyin Toprak’ın “Bir Yavuz doğurdu mutlu bir ana / Bir Yavuz emzirdi / Bir Yavuz büyüttü / Selim dediler adına” diye başlayan şiirinin ortalarına doğru Hüseyin toprak şunları söyler: “Bir gün asker ok attı otağına / Yavuz celallendi / Asker celallendi / Yer, gök, taş, toprak ne varsa celallendi / Yavuz celallendirdi!”

Şiir şöyle bitiyor: “Koca Yavuz / Burma bıyıklı, keskin bakışlı Yavuz / Bir derde tutulmuştu / Âşıktı, şairdi, dertliydi nihayet / Koca Yavuz iki mısra söyledi (Şi’r’ler pençe-i kahrımda olurken lerzan / Beni bir gözleri ahuya zebun etti felek) / Yardan böyle istemişti Koca Yavuz / Böyle istemişti / Seni sevmişti.”

450. YIL KUTLAMASI

Mercidabık Zaferinin 450. Yıldönümünde Salih Tanyeri Gaziantep Valisi’ydi. Kilis’te de kaymakamlık da yapmıştı. Mercidabık Zaferi’nin 450. Yıldönümü etkinliği için kendisini makamında Biyoloji öğretmenimiz Dr. Mehmet Münip Münipoğlu ile birlikte ziyaret edip katkı istemiştik. Tavsiyesi ile aralarında benim de olduğum Mercidabık Anıtı Yaptırma ve Bakımı Derneği’ni kurmuştuk. Ancak akabinde Vali Salih Tanyeri’nin ataması gerçekleşip Gaziantep Valiliği’ne Mustafa Naci Çerezci atanınca bu sivil toplum kuruluşu programını gerektiği gibi yapamamış, sadece bir dergi çıkarmakla iktifa etmişti. Dergide bir anket de yayınlanmış Mercidabık Zaferi’yle alakalı olarak.

Buna göre, Mercidabık yeteri kadar anlatılmıyor ve anılmıyor, yayınlar yeterli değil, kamusal hizmet sınırlı kalıyor, ayrıca Mercidabık Zeferi’nin getirisi bölgeye ve Kilis’e yansımıyor, istifade edilmiyor, turizmi ve tarihi canlandırmıyor, fonksiyon ifa etmiyor.

Keşke yeniden bir kamuoyu araştırması yapılsa, yayınlansa ve gereği yerine getirilse. İnşaat ihalesi olsa alıcısı çoktur da kültür, sanat, tarih, medeniyet ihalesi olunca önce yönetimde sorumluluk almış kamu yöneticileri, sonra özel sektör yetkilileri bu işe müşteri olmuyorlar. Hatta görmezden geliyorlar.

(Devam edecek)