Bir Zamanların Kadife Duvar Halıları
İbrahim ALİSİNANOĞLU
Yıl 1970’ler…Pek çok şeyin yurda kaçak yollarla sokulduğu yıllar. Kilis ve Gaziantep’te pasajlar o tarihlerde (büyük pasajı) kaçak eşyaların serbestçe satıldığı açık birer pazar gibiydiler.
O yıllarda Türkiye’nin pek çok yerinden insanlar akın akın Kilis’e Antep’e gelir, ihtiyaç duydukları; porselen, cam, çeşitli mutfak eşyaları, kahve fincanları, radyo, teyp, makyaj malzemeleri, saat, çay, kahve, karabiber, çeşitli tekstil ürünlerini, iskambil kâğıdı, sigara, kalem gibi pek çok eşyayı buradan satın alır, giderlerdi.
Bu eşyaların bir kısmı yurda sırtçı tabir edilen kaçakçılar tarafından Suriye sınırından yurda sokulur, pasajlarda serbestçe satılırdı. Ayrıca pek çok elektronik eşya gemilerle İskenderun limanından yurda girer oradan kamyonlarla Antep’e ve kilise ulaştırılırdı.
Kaçak eşyalar pasajlar içinde serbestçe satılmasına rağmen, pasajlardan dışarı çıkarıldığında yakalanırsa kaçak muamelesi görürdü.
Herkes o yıllarda kaçak eşyayı özellikle Kilis’ten alır, “Jet” tabir edilen minibüslerle Antep’e getirilmeye çalışılırdı. . Bu seyahat esnasında aramalar genellikle Kilis yolu üzerindeki Kertil karakolunun önünde yapılır, jandarmanın kaçak eşya aramalarında çoğu kez suçlu durumuna düşmemek için araç içinde bulunan eşyalar sahiplenilmezdi.
Bu kaçak eşyalar arasında oldukça rağbet gören, o yıllarda hemen hemen her evin duvarını süsleyen kadife duvar halılar da vardı.
Kadife halılar binbir gece masallarını hatırlatan üzerindeki resimlerle birer tabloyu andırırken; Kahveci Güzeli, Kız Kaçıran, Geyikli, Raks eden kızlar olarak adlandırılırlardı.
Bu halılar içerisinde en ünlüsü Saraydan Kız kaçırandı. Bu halılar yumuşacık olur, renkleri göz alıcıydı. Halıda resmedilen atlılar, geyikler, insanlar, halıdan odanın içine her an atlayacak gibi canlı görünürdü. Divanların arkasındaki duvara çivilere takılır, divana oturup arkanızdaki yastıklara yaslandığınızda başınızın duvara değmesi önlenirdi.
Duvar kâğıdı gibi malzemeleri henüz tanımadığımız o yıllarda duvar halıları ev içinde dekoratif görünüm sağlamları yanı sıra, odanın dış cepheye açık olan duvarına sıcaklığı muhafaza amaçlı olarak da kullanılırdı.
Bir zamanlar bu halılar gelinlik kızların çeyizine konur, evin üst başına asılırdı.
1980’de askeri darbeyle birlikte Kilis ve Gaziantep’teki pasajlarda kaçak eşya neredeyse satılamaz hale gelirken kaçakçılığı bir meslek olarak yapanlar yaşadıkları şehri terk edip İstanbul gibi daha büyük kentlere taşındılar.
Şimdilerde Hepsi de mazide kaldı. Elde kalan birkaç duvar halısı da o dönemin şahitleri olarak sandıklarda saklanmakta.
Fotoğraf: Kahveci güzeli kadife halı