Tevfik Fikret’in Evi “Aşiyan Müzesi”

Metin MERCİMEK

“BİR GÖZ BU NAZLI ÇEHREYE -ALLAH ESİRGESİN-
KİM BİR NAZARLA BAKSA TAHAMMÜL EDER MİSİN?”
(Tevfik Fikret)

Antalya gezimden döner dönmez, yıllarca bir türlü ziyaret edemediğim şair Tevfik Fikret’in Rumelihisarı’ndaki “Aşiyan Müzesi”ne gitmem oldu. Herkes gibi benim de çok ilgimi çeken tarafı, Tevfik Fikret’in evinin İstanbul Boğazı’na nazır ve ağaçlar arasında bulunması değil, kendine özgü bir mimari yapıya sahip olmasıdır. Aynı zamanda bu evin projesi, şair Tevfik Fikret tarafından hazırlanmasıydı.
24 Aralık 1867 yılında İstanbul Kadırga semtinde dünyaya gelen Tevfik Fikret, şairliğinin yanı sıra, öğretmen, yayıncı, ressam, edebiyatçı, gazeteci ve mimarlık gibi farklı yönleri olan bir sanatçıdır. Şairin çocukluk yıllarına dayanan bir hayali vardı. Şöyle ki, ağaçlar arasında kendi yuvasını kurmak için araştırma yaparken, Aşiyan ya da o zamanki adıyla Kayalar tam da onun hayal ettiği bir mevkiiydi. Aynı zamanda ne şehre çok yakın ne de çok uzak olmamalı. Tabii bir de ders verdiği Robert Koleji’ne yürüme mesafesinde olmalı. Ağaçlarla çevrili ve İstanbul Boğazı’na hakim bu alanı, Tevfik Fikret önceden çok sevmiş. Özellikle resim yapmak veya gezmek için eşiyle birlikte sık sık ziyaret etmiştir.
Aşiyan Müzesi, şair Tevfik Fikret’in 1906-1915 yılları arasında yaşadığı Rumeli Hisar’daki üç katlı evidir. Aşiyan kelimesi, aslında Farsça olup yuva manasına gelmektedir. Mekteb-i Sultani öğrenciliği yıllarında aldığı eğitimin dışında, mimari anlamda hiç bir eğitimi olmamasına rağmen Tevfik Fikret, bu evin projesini bizzat kendisi hazırlamıştır. Evin haricinde Namık Kemal’in Bolayir’deki mezarının projesi de yine büyük şair Tevfik Fikret’e aittir.
Tevfik Fikret, daha sonraları 19 Ağustos 1915 tarihine kadar bu evde yaşadı. Zaten bu tarihte vefat etmişti. Ölümünden sonra eşi Nazime Hanım, evi satmak isteyince, o dönemin İstanbul Belediye Başkan’ı olan Lütfi Kırdar ve Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in ortak girişimleriyle, İstanbul Belediyesi Aşiyan’ı satın aldı ve 1945 yılında da Edebiyat-ı Cedide Müzesi adıyla faaliyete geçirdi. Aşiyan Müzesi, defalarca onarım ve bakımdan geçirildi. En son ve en detaylı restorasyon çalışması ise 2012 yılında tekrar ele alındı ve tamamlandı.
Aşiyan Müzesi’nde görülecek olan en önemli yönlerinden birincisi, yatak odası penceresinden Boğaz’ın eşsiz manzarasını seyretmemiz oldu. İkincisi son Halife Abdülmecit Efendi’nin Sis tablosunu gördük. Aşiyan Müzesi’nde Şehzade Abdülmecit’e ait 4 adet yağlı boya tablosu da mevcuttur. Ayrıca Sokrat’ın Penceresi; Tevfik Fikret’in hayranı olduğu Filozof Sokrates’in adını verdiği evin bodrumundaki penceresidir.
Büyük Şair Tevfik Fikret’in evini ziyarete gittiğimde, öncelikle Rumelihisarı’nın muhteşem görüntüsünü, daha sonra Aşiyan Müzesi’nin Boğaz’a nazır güzelliği ve de evin değişik mimari tarzı beni çok büyüledi. O nedenle, herkesin bu müzeyi görmesini tavsiye ediyorum.
Hoşça kalın.