Yaşlılarımız Büyük Şehirlerde Huzurlu Değil!

Metin MERCİMEK

“KENTSEL DÖNÜŞÜM YASASI İLE KENTTEN GÖÇÜN HIZLANDIĞINI GÖRMEKTEYİZ. KENT İÇİNDE GİTTİKÇE YOK OLAN SOSYAL DONATI VE ALT YAPI BİLEŞENLERİ YAŞLININ YAŞAM BİÇİMİNİ BOZMAKTADIR.”
Kentsel dönüşüm süreçleri, yaşlılar üzerinde öylesine çok etki yaratmıştır ki, yaşam süreçleri bir hayli sarsılmıştır. Özellikle İstanbul gibi büyük bir metropolitan şehirlerde yaşamaları oldukça zor duruma gelmiştir. Çünkü günümüzde birbirinden ayrılmaya zorlanan yaşlılık ve mimarlık kavramları, şehirlerde yaşlıların yaşamını zorlaştırmakta, çevrenin kaliteli ve göze hitap eder şeklinde düzenlenmesini olumsuz yönde etkilemektedir. İşte mimarlar da kentleşmenin yaşlılar üzerinde yer alan olumsuz baskı unsurlarını, mimari tasarımlar ile yok etmeye çalışan kişiler olmalıdır.
Büyük şehirlerde göç nasıl meydana geliyor? Örneğin, İstanbul ele aldığımızda, geçmişte göç edenler Bodrum, Antalya gibi yerleri tercih ederlerken, şimdilerde ise İstanbul’a yakın olan Çanakkale, Tekirdağ, Sakarya, Yalova gibi kentlere talep göstermektedirler. Yine bu oranların İzmir ve çevresine doğru yönelmesini de gözlemlemekteyiz. Göçten söz ettiğimizde, sadece yaşlıları değil, 40 yaş üzerindeki tüm bireyleri de ele almalıyız.
Şehirlerde yeni çevresel düzenlemelere ayak uyduramayan bireyler için, bir de uzmanların söylediklerine kulak verelim: “İstanbul her gün değişiyor böylelikle yeni ulaşım güzergâhları ve yeni kentleşme modelleri ortaya çıkıyor. Bu denli büyük bir kent içinde yaşlılık olgusunu tanımlamak son derece zor… 6306 sayılı Kentsel Dönüşüm Yasası ile kentten göçün hızlandığını görmekteyiz. Yine bu yasa, kent içinde gittikçe ortadan kaybolan sosyal donatı ve alt yapı bileşenleri ile yaşlının yaşam biçimini ve kentle barışık yapısını bozmaktadır. Böylelikle yaşlılar çevresel baskıya karşı duramıyorlar ve gitgide eve kapanmak zorunda bırakılıyorlar.”
Ayrıca yaşlılar için ulaşım sorunu da gündemde yerini korumaktadır. Kentsel dönüşüm projelerinden sonra, şehrin hemen hemen tüm caddeleri, ulaşım alt yapısı ve yaya bağlantı yolları ciddi bir şekilde tahribat almış durumdadır. Bu nedenle yaşlıların ilk ve en temel istekleri, kaldırımların engelli standartlarına göre yeniden düzenlenmesi ve konunun önceliklendirilmesidir.
Yaşlılar için dizayn edilen mimari yapıların nasıl olması gerektiğine dair, yine uzman görüşlere  kulak verelim:

“Yaşlıların sosyal ihtiyaçlarının karşılandığı mekânlar mimarlar tarafından doğru öngörülmediği, buna karşın mimari tasarımı yapılan bazı mekânların ise kullanılmadığı görülmektedir.”
Avrupa’da gitgide çoğalan ve Türkiye’de de uygulanması gereken tasarım anlayışından bahsetmek isterim. Yapılan araştırmalarda, iç mekân tasarımlarında sade, canlı ve sıcak renklerin kullanılması yaşlıların yaşam standartlarına canlılık ve dirilik kattığı tespit edilmiştir. Dış mekânlarda örneğin bahçe düzenlemelerinde, peyzaj tasarımının efektif olarak ele alındığında, yaşlıların toprak ve tarım ilişkilerinden güç ve huzur aldıkları görülmüştür.